انواع هرس

زمان مناسب هرس

زمان هرس درختان بستگی به نوع درخت ، نوع هرس و آب و هوای منطقه دارد که در مورد هر یک از درختان باید جداگانه بحث شود. بیشتر درختان خزان پذیر را در هنگام به خواب رفتن آنها از اواخر پاییز تا اوایل بهار هرس می کنند ولی منطقی تر آن است که درخت را پس از مدت زمان کوتاهی که از خواب بیدار شده باشد هرس کنید تا به ترمیم زخم خود قادر گردد ، اما درختانی همچون گیلاس و آلو را در تابستان هرس میکنند تا خطر ابتلای آنها به بیماری هایی نظیر برگ نقره ای (Silver leaf) را کاهش دهند. درختان افرا و راش بر اثر هرس از محل زخم خود شدیدا شیرابه ترشح میکنند. بنابراین ، اواخر پاییز زمان مناسبی برای هرس آنهاست. سوزنی برگان نیز به دلیل ترشح شدید شیرابه بهتر است در پاییز هرس شوند.

مزایای هرس

۱- نگهداری اندازه درخت در حد مطلوب و جلوگیری از رشد بیش از حد و تراکم بالای شاخه ها

۲- حذف شاخه های خشکیده ، بیمار ، ضعیف و شکسته

۳- حذف شاخه های روی هم افتاده و خمیده

۴- خلوت کردن قسمت داخلی که در نتیجه سبب چرخش بهتر هوا داخل شاخه ها ، دریافت بیشتر نور توسط شاخه های داخلی تاج و کاهش مقاومت در برابر باد میگردد.

۵- تحریک گلدهی و میوه دهی در درختان و درختچه ها: در این حالت شخص هرس کار می بایست در مورد فیزیولوژی درخت ، شناخت انواع جوانه ها ، نحوه گلدهی (روی شاخه های فصل جاری ، یکساله ، دوساله و …) و نحوه رشد و نمو درخت مورد نظر اطلاعات کافی داشته باشد. به عنوان مثال درختچه توری و پیروکانتا اگر به صورت غیر اصولی هرس شوند تا چندین سال تولید گل و میوه نخواهیم داشت.

۶- جوان سازی درختان و درختچه های مسن: عکس العمل درختان مختلف در مقابل هرس جوانسازی بسیار متفاوت بوده و برخی واکنش مثبت و برخی واکنش منفی نشان میدهند. به هر حال قبل از اقدام به چنین عملی می بایستی مطالعات و بررسی های اولیه به صورت دقیق انجام گیرد و این عمل به صورت تدریجی و طی چند سال و تحت نظر متخصص و کارشناس امر انجام میشود و از هرس های شدید و یکباره به منظور جوان سازی درخت جدا خودداری شود.

از مزایایی که عمل هرس میتواند در پی داشته باشد ، میتوان به حذف شاخه های ناخواسته ، بدشکل ، نابجا ، خشک و آلوده به بیماری ها ، توزیع مناسب شاخه ها در کلیه جهات به گونه ای که هوا و نور به میزان کافی در تاج درخت نفوذ کند ، ایجاد تعادل بین اندام های رویشی و سیستم ریشه ، متعادل کردن بار میوه در درختان مثمر و جلوگیری از سال آوری ، دادن فرم و اسکلت مناسب به درخت ، شکل سازی و فرم دادن به گیاهان زینتی (نظیر انواع سروها ، شمشاد ها ، چنار ، بید مجنون ، نارون چتری و …) ، محدود کردن رشد گیاه برای تسهیل عملیات باغی و جوان ساختن درختان مسن از طریق حذف شاخه های پیر و تحریک گیاه برای تولید شاخه های جدید اشاره کرد.

انواع هرس:

الف)هرس خواب یا زمستانه یا خشک:

 انجام این هرس از زمان ریزش برگها تا بیدار شدن درختان امکان پذیر است. در باغات وسیع برای اینکه هرس به موقع در تمام سطح باغ انجام شود، اوایل پاییز کار هرس را شروع میکنند. لیکن در مناطق سردسیر در این فصل ، هرس درختان خطر سرمازدگی شاخه ها را دربردارد ، بنابراین اواخر زمستان که شرایط آب و هوایی مناسب است بهترین زمان برای هرس درختان میوه میباشد. البته بسته به نوع درخت و شرایط آب و هوایی منطقه زمان هرس زمستانه تفاوت هایی دارد.

مثلا به دلیل حساس بودن هلو نسبت به سرما ، این گیاه اواخر زمستان هرس میشود. در حالیکه درخت سیب را میتوان در اوایل زمستان هرس کرد. همچنین در مناطق سردسیر ، هرس زمستانه در اواخر زمستان و در مناطق گرمسیر در اوایل زمستان انجام میگیرد. هرس فرم ، هرس ریشه و حذف شاخه های خشک و بیمار و آفت زده در این محدوده زمانی انجام پذیر است. در این زمان حرکت شیره پرورده بسیار کند میباشد و مواد غذایی در تنه درخت ذخیره میشود و مشکل خاصی برای گیاه به وجود نمی آید.

ب) هرس تابستانه یا سبز:

پس از هرس زمستانه فعالیت گیاه آغاز میشود و اعضای مختلف درخت رشد و نمو خود را از سر میگیرند. در طول دوران رشد و نمو ، اندام های زائد و بدون مصرف و مزاحم نیز در بعضی از درختان رشد کرده و مقدار زیادی از انرژی مواد غذایی در درخت را صرف نشو و نمای خود میکنند و در نتیجه موجب تضعیف درخت میشود. از اعضای مهم می وان پاجوش هایی که اطراف ریشه و یا ساقه و تنه به وجود می آیند را نام برد که در هرس سبز باید نسبت به قطع کردن آنها اقدام نمود.

هرس سبز را میتوان بر روی شاخه هایی که رشد و نمو آنها در اواسط تابستان برای برخی از واریته ها و یا اوایل پاییز برای واریته های دیگر به پایان رسیده است انجام داد. تجربه نشان داده است که عملیات هرس تابستانه روی شاخه بهتر است در اواسط تابستان انجام شود ، زیرا در این موقع از سال مواد ذخیره ای درخت به مصرف رسیده و زمان ذخیره سازی موادآلی در اندامهای آن است. هرس برگ ، گل ، ریشه ، میوه و حذف نرک ها و پاجوشها، ایجاد زخم روی پوست ساقه و قطع انتهای شاخه های سریع الرشد از جمله عملیات هرس تابستانه هستند. هرس سبز باعث حذف قسمتی از شاخ و برگ های درخت شده و به این ترتیب تهویه گیاه را تسهیل مینماید. در این صورت برگ ها و اعضای مختلف گیاه میتوانند از نور خورشید حداکثر استفاده را بنمایند. هرس تابستانه ترجیحا سبک و خفیف انجام میشود.